16 marca 2020
Przewodniczący Rady Miasta Krakowa D. Jaśkowiec na wniosek Prezydenta Miasta
Krakowa J. Majchrowskiego podał informacje o zwołaniu na dzień 20 marca 2020r. nadzwyczajnej
sesji Rady Miasta Krakowa. Jak poinformował na swoim profilu na Facebooku D.
Jaśkowiec „Sesja RMK odbędzie się w rygorze sanitarnym zgodnie z rozporządzeniem
ministra zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej
stanu zagrożenia epidemicznego[1].
[…] Na sali
obrad w obszarze zgromadzenia będzie mogło przebywać maksymalnie 50 osób.”[2]
Ograniczenie to zostało dokładnie przekalkulowane dwa dni wcześniej, kiedy to
Przewodniczący przewidując możliwość zwołania sesji nadzwyczajnej, również na
swoim profilu stwierdził, że „Organizacja sesji nadzwyczajnej będzie poddana
rygorom wynikającym z regulacji przyjętych przez Rząd RP, na sali obrad nie
będzie mogło przebywać więcej niż 50 osób w tym 43 radnych, 5 pracowników
obsługi, 2 referentów projektów uchwał. Osoby postronne nie będą wpuszczane na
salę obrad.”[3] Podobne,
acz nieco inne wyliczenie zaprezentował Prezydent Krakowa J. Majchrowski w
rozmowie z J. Bańką w Radiu Kraków. „Jest zasada, że jest 43
radnych, 3 osoby z obsługi rady sesji i 3 osoby ode mnie.” – stwierdził
Prezydent.[4]
 |
| https://www.facebook.com/dominik.jaskowiec |
Oświadczenia władz Krakowa mogą budzić
wątpliwości, czy takie ograniczenie nie stanowi naruszenia konstytucyjnych praw
i wolności jednostki? Czy wprowadzenie stanu epidemicznego uniemożliwiło
mieszkańcom uzyskiwanie informacji o działalności organów władzy publicznej,
poprzez udział w obradach organu stanowiącego jednostek samorządu
terytorialnego?
Jako
podstawę prawną do wprowadzenia ograniczenia wstępu na obrady rady miasta,
wskazano rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca
2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu
zagrożenia epidemicznego, a konkretniej § 9. ust 1. tego
rozporządzenia. Przepis ten zakazuje organizowania zgromadzeń w rozumieniu art.
3 ustawy Prawo o zgromadzeniach, których
liczba uczestników (wliczając w to organizatora i osoby działające w
jego imieniu) jest większa niż 50 osób. Powstaje jednak pytanie, czy normy
prawne wyrażone we wspomnianym rozporządzeniu mają zastosowanie do organizacji
sesji kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych
wyborów?
Należy zauważyć, że w myśl art. 61 ust. 2 Konstytucji RP
prawo obywatela do uzyskiwania informacji o działalności
organów władzy publicznej obejmuje również wstęp na
posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych
wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu. Ograniczenie lub całkowite uniemożliwienie
bezpośredniego uczestnictwa w obradach organu stanowiącego, jest w
rzeczywistości ograniczeniem konstytucyjnych praw i wolności. Warto podkreślić,
że prawo to nie ma charakteru
absolutnego i może być ograniczane po spełnieniu przesłanek, o których mowa w art.
31 ust. 3 Konstytucji RP. Nie budzi wątpliwości, że działania Przewodniczącego
Rady Miasta Krakowa w obecnej sytuacji epidemiologicznej należy uznać za odpowiednie.
Wprowadzenie takiego ograniczenia było konieczne (ze względu na ochronę zdrowia
i życia innych osób) przydatne (ponieważ w stopniu odpowiednim realizowało
zamierzony cel) oraz proporcjonalne. Uzasadnieniem proporcjonalności był
przedmiot sesji nadzwyczajnej, ograniczający się do spraw pilnych: bonifikat
przy sprzedaży gminnych lokali mieszkalnych, zmian w budżecie oraz utworzenia
szkół branżowych drugiego stopnia. Warto dodać, że pod obrady nie wprowadzono
kwestii najbardziej kontrowersyjnej, czyli projektu uchwały w sprawie stawek i
zasad odbierania odpadów.
 |
| fot. domena publiczna |
Jednakże, mimo uznania zasadności, ograniczenie uczestnictwa
mieszkańców w obradach organu stanowiącego (jako ograniczenie konstytucyjnych
praw i wolności) może zostać wprowadzone tylko poprzez ustawę. Tymczasem jako
podstawę do jego wprowadzenia, jak już wspomniałem wskazano rozporządzenie
Ministra Zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej
stanu zagrożenia epidemicznego. Formułowany zakaz zgromadzeń w § 9. ust. 1
tego rozporządzenia, choć ograniczony do zgromadzenia powyżej 50 osób jest
naruszeniem istoty wolności zgromadzeń wyrażonej w art. 57 Konstytucji.[5]
Rozporządzenie w rozumieniu art. 92. ust. 1 Konstytucji jest wydawane tylko na
podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania.
Nie może zatem samo formułować zakazu zgromadzeń, który może być ograniczony
jedynie przez ustawę. Jednocześnie materia rozporządzenia, to jest wprowadzenie
stanu epidemicznego (który w moim przekonaniu nie może być uznany za stan nadzwyczajny)
nie nadaje temu rozporządzeniu szczególnego charakteru rozporządzenia
wprowadzającego stan nadzwyczajny. Kolejny
problem dotyczy samej definicji ustawowego wyrażenia „zgromadzenie”. Bowiem jak
stanowi art. 3 ustawy z dnia 24 lipca 2015r. - Prawo o zgromadzeniach[6]
„Zgromadzeniem jest zgrupowanie osób na otwartej przestrzeni dostępnej dla
nieokreślonych imiennie osób w określonym miejscu w celu odbycia wspólnych
obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska w sprawach publicznych”. Wydaje
się zatem, że sesja organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego nie
jest zgromadzeniem w myśl ustawy. Nie odbywa się ona na otwartej przestrzeni
dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób.
 |
| fot. Gazeta Krakowska |
Podsumowując, wprowadzony przez
władze Krakowa zakaz uczestnictwa mieszkańców w sesji rady miasta, choć rozsądny
i słuszny, wydaje się być bezpodstawnym ograniczeniem art. 61 ust. 2 Konstytucji RP. Winną
tej sytuacji jest Rada Ministrów, która wprowadzając odpowiedni stan nadzwyczajny
mogła by ograniczyć konstytucyjne prawa i wolności (w celu efektywnego
przeciwdziałania pandemii koronawirusa) w tym prawo do wstępu na posiedzenia
kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. Na
koniec można dodać, że była to jedna z najkrótszych sesji Rady Miasta Krakowa
(1h 40 min.) a samych radnych obecnych było 31 z 43.
Wojciech Firek
Stowarzyszenie Demokracja w Praktyce
[1] Rozporządzenie
Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze
Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. 2020 poz. 433)
[4] „Z POWODU
KORONAWIRUSA BUDŻET MIASTA STRACI 310-315 MILIONÓW” źródło: „Poranna rozmowa w
Radiu Kraków” Czwartek, 19 marca 2020, 08:47
[5] Szerzej
„Maciej Pach: Konstytucja w czasach zarazy – stany nadzwyczajne” źródło: portal
Konstytucyjny.pl z dnia 15.03.2020r.
[6] Ustawa z
dnia 24 lipca 2015r. Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. 2015 poz. 1485)
Komentarze
Prześlij komentarz